Цагаан тэмээт овгийн Р.Чойном 1936 оны 2-р сарын 10-нд Хэнтий аймгийн Дархан сумын нутаг “Бор ухаа” гэдэг газар Шарнохойтын өвөлжөөнд Ринчиний хоёрдугаар хүү болон мэндэлсэн

1946 он Дархан сумын бага сургуульд орж суралцсан
1950 он Дархан сумын бага сургуулиа онц төгссөн
1953 он Хэнтий аймгийн “Урагшаа” сонины газар бичээч, үсэг өрөгч, хэвлэгчээр ажилласан
1956 он Уушигны сүрьеэгээр өвчилж Хэнтийд эмчлүүлж байгаад хот орсон
1956 он Хотын Урчуудын Эвлэлийн Хороонд дагалдан барималчнаар ажилласан
1957 он Урчуудын Эвлэлийн Хорооны зургийн тасагт зураачаар ажилласан
1958 он Ясны сүрьеэгийн больницод 2 жил орчим хэвтэж эмчлүүлсэн
1960 он Хотын Соёлын ордонд зураачаар ажилласан 1966 он Монголын эрдэм дэлгэрүүлэх нийгэмлэгт зураачаар ажилласан.
1967 он Өөрийн хүсэлтээр ажлаасаа гарсан. Энэ үеэс “Нийгэм төрийн эсрөг хандсан улс төрийн утга агуулгаар гаж буруу шүлэг бичдэг” гэж хардагдаж эхэлсэн.
1969 он “8-р сарын 6-нд НАХЯ-д дайчлагдан баривчлагдаж мөрдөгдсөн
1970 он “4-р сарын 1-нд Улсын дээд шүүхийн хаалттай хурлаар чанга дэглэмтэй ЗХХКолонид 4 жил хорих ялаар шийтгүүлсэн уул ялыг Хажуу-Улааны шоронд эдэлсэн.
1973-1976 он Шоронгоос суллагдаж Хэнтий аймгийн Батноров суманд нутаг заагдсан.

1976-1979 Хот руу орох зөвшөөрөл авч, найз нөхдийн гэр орноор амьдарч байсан.
1979.4.24 Улаанбаатар хотод 43 насандаа нас барсан.

Амьд ахуйд нь хэвлэгдсэн бүтээлүүд:

1958 он "Сонирхолтой захидал" Сургуулийн дунд ангийнханд зориулсан найраглал

1961 он "Залуу нас" Шүлэглэсэн роман

1963 он "Хүн" Шүлэглэсэн роман

1990 онд БНМАУ-ын Төрийн шагнал нэхэн олгосон.

1936 оны 2 дугаар сарын 10-ны өдөр Хэнтий аймгийн Дархан сумын Бор ухаа гэдэг газар төржээ. Энэ үед эцэг Ренчин 31 настай, эх Рэгзэн 26 настай байжээ. Эцэг нь 1943 онд Чойномыг 7-н настай байхад сүрьеэ өвчнөөр нас барсан гэдэг. Зарим материалаар бол хилс хэргээр хэлмэгдсэн гэдэг ч мэдээ бий..Чойном Хэнтий аймгийн Ерөнхий Боловсролын дунд Сургуулийн 6 дугаар ангид суралцаж байхдаа өөрөө ч сүрьеэ өвчинтэй байсан учир сургуулиас чөлөөлөгджээ. Үүнээс хойш дахиад сургуулийн мөрийг хөөж үзээгүй өнгөрчээ. 1953 онд Хэнтий аймгийн МАХН-ын хороо, “Ардын Депутат”-уудын хурлын гүйцэтгэх хорооны “Урагшаа” сонины газарт машины бичээчээр орж хөдөлмөрийн хөөж эхэлжээ.3-н жилийн дараа буюу 1956 онд нийслэл Улаанбаатар хотноо нүүж ирээд “Монголын урчуудын эвлэлийн хороо”, Улсын төв музей, “Шинжлэх ухаан амьдрал” сэтгүүлийн хэвлэх газар зэрэг байгууллагуудад сийлбэрч, барималч, зураачийн ажлыг хийж байжээ. Энэ хооронд 1961 онд “Залуу нас” гэдэг найраглал, 1964 онд “Хүн” шүлэглэсэн роман бичээд тусгай ном болгон хэвлүүлж байжээ. Энэ хоёр зохиол Шинжлэх Ухааны Академийн Хэл зохиолын хүрээлэнгээс 1968 онд хэвлүүлсэн “Монголын орчин үеийн уран зохиолын товч түүх”-т өндөр үнэлэгдэж байв. “Хүн” гэдэг шүлэглэсэн роман 1990 оны 6 дугаар сард дахин хэвлэгдэж Өвөрмонголд “Өнөр цэцэг” сэтгүүлийн 1991 оны 1 дүгээр сарын дугаараас эхэлж нийтлэгдэж байсан юм. Р.Чойном 1967 онд сүрьеэ нь дахин муудаж өвчний группт орсноос хойш албан ёсоор улсын байгууллагад ажиллаагүй байжээ.

Р. ЧОЙНОМЫГ БАРИВЧИЛСАН НЬ..

Чойном 1969 онд Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын засаг төрийг бусниулан доройтуулах буюу сулруулах зорилгоор төрийн эсрэг чиглэсэн шүлгүүдийг зориуд бичиж харалсан гэдэг нэрийдлээр баривчлагдан шийтгэгдэж, Дорноговь аймгийн Хажуу-Улаан дахь засан хүмүүжүүлэх хөдөлмөрийн колонид 4-н жил хорих ял эдэлжээ.Р. Чойномыг баривчлах болсон шууд шалтгаан бол түүний найз агсан Бямбын Очирхуяг гэгчийн өөрийнхөө дэвтэрт хуулж авсан улс төрийн эсрэг шүлгүүд юм. 1990 оны 6 дугаар сарын 8-ны өдрийн “Утга зохиол урлаг” сонинд нийтлэгдсэн сэтгүүлч Г. Жамъянгийн Б. Очирхуягтай хийсэн хийсэн ярилцлагад Б. Очирхуяг ярихдаа “1967 онд миний нөхөр /Р.Чойном/ Хэнтийд яваад овоо бүтээлтэй хүрч ирсэн. Хөх дэвтэр дүүрэн шүлэг нь манайд л хэвтэнэ. Би шүлгүүдийг нь уншсаар байгаад цээжилчихсэн. Хаана итгэсэн хүндээ, халамцуухан бол хэнд ч хамаагүй, өөрийнхөө муусайн шүлгийг, Чойномынхоо шүлэгнээс ч уншаад өгчихдөг байж билээ.. Чойномынхоо шүлгийг хэд хэдэн хүнд уншсан юм. Зарим нь сэмхэн дуу хураагуурт бичиж байсан. Ингээд биднийг далдуур хянаад л байж. Тэгсэн чинь нэг мэдэхнээ Баянхонгор аймгийн аюулаас хамгаалах хэлтэст хүрчихсэн байсэн” гэжээ.Ингээд 1969 оны өвөл “Нийгмийг Аюулаас Хамгаалах Яам”-ны Баянхонгор аймаг дахь хэлтэст баригдсэн Б. Очирхуяг Улаанбаатар хот дахь НАХЯ-ны төвд шилжиж мөрдөнд хэдэн сарын турш хоригджээ. Дэвтэрт нь хуулж авсан шүлгүүдийн тухай түүнээс асуухад “Өөрөө бичсэн”, “гудамжнаас олсон” гэж зүтгээд байсан гэнэ.Эцэст нь мөрдөн байцаагчийн ширүүн байцаалтанд шүлгийн эзэн нь Чойном мөн болохыг яахын аргагүй хүлээн мэдүүлжээ. Ингээд л 1969 оны зун Чойном өөрөө баривчлагджээ. 1969 онд баривчлагдаж 1973 онд суллагдаад, 1979 оны 4 дүгээр сарын 24-нд 43 настай байхдаа сүрьеэ өвчнөөр зуурдаар нас баржээ.

Мөн Р. Чойномын өвийг хамтгаалах Өд сангийн явуулдаг Choinom.mn сайтаар  зочилж илүү олон мэдээлэл авах боломжтой.

[youtube http://www.youtube.com/watch?v=xutjt43jvXc]